Ukubaluleka Kokulima Ngezinyathelo
Isingeniso
Ukulima ngezinyathelo, okuphinde kwaziwe ngokuthi ukulima kweterraced, kuwumkhuba wakudala wezolimo osetshenziswa kakhulu ezindaweni ezinezintaba emhlabeni jikelele. Kubandakanya ukwakha uchungechunge lwezinyathelo eziyisicaba, ezivundlile noma amasimu emagqumeni aphakeme. La masimu asiza abalimi ukuba bakhulise indawo elimayo, balondoloze inhlabathi, futhi balawule imithombo yamanzi ngendlela efanele. Kulesi sihloko, sizohlola ukubaluleka kokulima ngezinyathelo, sihlole umongo wakho womlando, izinzuzo zemvelo nezomnotho, imithelela yezenhlalo, kanye nezinselele abalimi abazenzayo namuhla.
1. Ingqikithi Yomlando Yokulima Ngezinyathelo
Ukulima ngezinyathelo kungenye yezindlela ezindala kakhulu zezolimo, ezinobufakazi bomlando obuphakamisa ukuthi kwakwenziwa kudala eminyakeni eyizi6,000 edlule. Izimpucuko zasendulo zaseAndes eNingizimu Melika, ePhilippines, eNingizimumpumalanga yeAsia, naseziqhingini zaseAsia zaseHimalaya zaziyizingqalabutho ekuthuthukiseni izinhlelo zokulima emifuleni.
- IAndes Impucuko: ENingizimu Melika, impucuko yeInca yaba yingcweti kumasu okuthola ithala ezintabeni zaseAndes. Bakha amathala ayizinkulungwane zamakhilomitha, besebenzisa izindonga zamatshe ukuze benze indawo eyisicaba lapho betshala khona izitshalo ezinjengommbila, amazambane kanye nequinoa.
- Izindawo Eziphakeme ZaseAsia: EAsia, ukulima endaweni eyisitezi kwagqama ezifundeni ezifana neChina, Nepal, neIndia. Amasimu erayisi adumile aseSifundazweni SaseIfugao sasePhilippines, athathwa njengeNdawo Yamagugu Omhlaba yeUNESCO, abonisa ubuhlakani babalimi bokuqala ababumba umhlaba ukuze uhlangabezane nezidingo zabo.
2. Ukubaluleka Kwesinyathelo Sokulima Kwezolimo
Ukulima ngezinyathelo kudlala indima ebalulekile kwezolimo, ikakhulukazi ezifundeni ezinamagquma noma izintaba. Okubaluleke kakhulu kusekundleni kwawo ukwenza umhlabathi ongasebenziseki ukhiqize, ukuvimbela ukuguguleka kwenhlabathi, kanye nokuqinisekisa ukusetshenziswa kahle kwemithombo yamanzi.
A. Ukuthuthukiswa Komhlaba WokulimaUkulima ngezinyathelo kukhulisa umhlaba wokulima osebenzisekayo ngokuguqula imiqansa ibe yizinyathelo ezilinganayo, okuvumela ukulinywa ezindaweni ebezingaba umqansa kakhulu ukuba zingalima. Lokhu kukhuliswa kusekela ukuvikeleka kokudla okukhulu kanye nokuhlukahluka komnotho ezindaweni zasemakhaya.
B. Ukuvimbela Ukuguguleka KwenhlabathiUkuguguleka komhlabathi kuyinselelo enkulu ezindaweni ezinezintaba. Amasimu asiza ukunciphisa isivinini sokugeleza kwamanzi, anciphise ukuguguleka nokugcina ukuvunda komhlabathi isikhathi eside. Eqiniswe ngezindonga zamatshe nezimila, amasimu agcina inhlabathi engaphezulu futhi akhuthaze izindlela zokulima ezisimeme.
C. Ukongiwa kwamanzi kanye NokuchelelaUkulima okuthukile kusiza ukuthwebula nokusabalalisa amanzi ngendlela efanele. Ngokunciphisa ukugeleza kwamanzi kanye nokukhuthaza ukugcinwa komswakamo enhlabathini, ukulima ngezinyathelo kusekela izitshalo ngezikhathi zonyaka ezomile futhi kuqinisekisa ukusetshenziswa okuzinzile kwemithombo yamanzi.
3. Ukubaluleka Kwemvelo Nemvelo Kokulima Ngezinyathelo
Ngaphezu kwezinzuzo zakho zezolimo, ukulima ngezinyathelo kunezinzuzo ezibalulekile zemvelo kanye nemvelo. Inomthelela ekongiweni kwezinhlobonhlobo zezinto eziphilayo, ivimbele ukugawulwa kwamahlathi, futhi ikhuthaze ukusetshenziswa komhlaba okusimeme.
A. Ukongiwa Kwezinhlobonhlobo ZemveloUkwakheka kwezwe okuthukile kusekela amasistimu emvelo ahlukahlukene. Imvelo ehlukahlukene edalwe amasimu ivumela ukutshalwa kwezinhlobonhlobo zezitshalo kanye nokulondolozwa kwezinhlobonhlobo zemvelo zendawo.
B. Ukuvimbela Ukugawulwa Kwamahlathi Nokucekelwa phansi KomhlabaNgokusebenzisa umhlaba osukhona kakade, ukulima ngezinyathelo kunciphisa isidingo sokugawulwa kwamahlathi, kusize ukulondoloza amahlathi nokuvimbela ukuwohloka kwesimiso semvelo. ITerracing iphinde igcine izinga lomhlabathi futhi inciphisa ingozi yokuwohloka ngokuhamba kwesikhathi.
C. Ukunciphisa Ukushintsha Kwesimo SezuluIzinyathelo zokulima izinsiza zokunciphisa ukuguquguquka kwesimo sezulu ngokusebenza njengokucwila kwekhabhoni ngokulondolozwa kwenhlabathi kanye nokuthathwa kwekhabhoni kukho kokubili inhlabathi nezimila. Ukubekezelela kwezindawo eziwugwadule ezenzakalweni zesimo sezulu esibi kakhulu kuqinisa futhi indima yazo ekubhekaneni nemithelela yokuguquguquka kwesimo sezulu.
4. Ukubaluleka Kwezomnotho Nezenhlalakahle Kokulima Ngezinyathelo
Ukulima ngezinyathelo kusekela iminotho yasemaphandleni, kunikeza amathuba omsebenzi, futhi kuqinisa izibopho zomphakathi. Izinzuzo zayo zidlulela ngalé kwezolimo, ezithinta ukuguquguquka kwezomnotho nezenhlalo ezindaweni zasemakhaya.
A. Ukusekelwa Kweminotho YasemakhayaUkulima ngezinyathelo kukhulisa ukukhiqiza kwezolimo, okunomthelela ekwenzeni imali emiphakathini yasemakhaya. Lokhu kunamandla okukhipha abantu ebuphofini futhi kusekele ukukhula komnotho wasemakhaya.
B. Amathuba OkuqashwaUkwakha nokunakekela amathala kudala amathuba omsebenzi abalulekile, ikakhulukazi ezifundeni lapho imisebenzi iyindlala khona. Inikeza abantu basemaphandleni amathuba omsebenzi kuzo zombili izimboni zokulima nezihlobene.
C. Ukulondolozwa Kwamagugu EzamasikoUkulima okuthukile kuvame ukuxubana nobunikazi bamasiko emiphakathi yendawo, njengoba kubonakala kuIfugao rice terizinhlanga ePhilippines kanye nezindawo ezimangelengele zaseAndes. Lezi zinqubo zezolimo zigcina ulwazi lwendabuko kanye namagugu amasiko.
5. Izinselele kanye Nekusasa Lokulima Ngezinyathelo
Ukulima ngezinyathelo, naphezu kwezinzuzo zako, kubhekene nezinselelo ezifana nokuqina kwabasebenzi, umthelela wokuguquka kwesimo sezulu, nokuncintisana nezindlela zesimanje zezolimo. Ukunqoba lezi zithiyo kubalulekile ekusaseni lesinyathelo sokulima.
A. Imvelo Edinga Umsebenzi KakhuluUkwakhiwa nokulungiswa kwamathala kudinga umsebenzi obalulekile wezandla, okuvamise ukuvimbela izizukulwane ezincane ukuthi ziqhubeke nokwenza. Njengoba abantu basemaphandleni bekhula, izimfuno zabasebenzi zokulima izinyathelo ziba yinselele kakhulu.
B. Ukushintsha Kwesimo Sezulu kanye Nezinhlekelele ZemveloAmathala awavikelekile emithelela yokuguquka kwesimo sezulu, njengezimvula ezinamandla nokudilika kwenhlabathi. Lezi zenzakalo ezimbi kakhulu zingalimaza noma zicekele phansi amasimu, kwenze kube nzima kubalimi ukuthi balulame. Ukushintsha amaphethini emvula kungase futhi kubeke engcupheni ukutholakala kwamanzi.
C. Ukuncintisana Nezolimo ZesimanjeKwezinye izifunda, izinqubo zesimanje zezolimo ezifana nokwenza imishini kanye nemonoculture kubekwa phambili ngaphezu kweterracing, okungaholela ekwehleni kwezinyathelo zokulima. Kodwake, iterracing isabalulekile ezindaweni lapho izindlela zesimanje zingafaneleki khona.
6. Isinyathelo Sokulima Nokusimama Kwesikhathi Eside
A. Impilo Yomhlaba kanye NokuvundaUkulima ngezinyathelo kugcina impilo yenhlabathi futhi kuvimbela ukuwohloka, kuqinisekisa umkhiqizo wesikhathi eside. Ngokusebenzisa umanyolo wemvelo kanye nezinqubo ezifana nokushintshaniswa kwezitshalo, amapulazi anezitezi agcina inhlabathi evundile ezizukulwaneni ezizayo.
B. Ukuphathwa Nokugcinwa KwamanziUkongiwa kwamanzi kuyingxenye yokusimama kwezolimo olunezitezi. Ukulima ngezinyathelo kuqinisekisa ukuphathwa kahle kwamanzi ngokubamba nokugcina amanzi emvula, asiza ukusimama kwezitshalo ngezikhathi ezomile.
C. Ukudliwa Kwekhabhoni Nokunciphisa Ukuguquguquka Kwesimo SezuluIzindawo eziwugwadule zisebenza njengamasinki ekhabhoni, zigcina ikhabhoni kukho kokubili inhlabathi nezimila. Lokhu kusiza ukunciphisa imithelela yokuguquguquka kwesimo sezulu ngokunciphisa ukukhishwa kwekhabhoni kanye nokuthuthukisa ukuqina kwezwe.
7. Intuthuko Yezobuchwepheshe Esekela Ukulima Kwezinyathelo
Ubuchwepheshe besimanje bunikeza amathuluzi abalulekile okuthuthukisa ukukhiqiza nokuzinza kwesinyathelo sokulima.
A. IGeographic Information Systems (GIS) kanye Nokuzwa KukudeUbuchwepheshe obufana neGIS nezinzwa ezikude zisiza abalimi ukuthi bathuthukise ukubekwa kwethala futhi baqaphe impilo yezitshalo, izimo zenhlabathi, nokusatshalaliswa kwamanzi, okwandisa ukusebenza kahle kokulima kweterrased.
B. Precision AgricultureIzindlela zezolimo ezinembayo, njengezinzwa zenhlabathi kanye nezinhlelo zokuchelela ezizenzakalelayo, zingathuthukisa ukusebenza kahle kokulima kwamathala, kunciphise ukumosheka kwamanzi kanye namandla okusebenza.
C. Izingxenyekazi Zedijithali Nokwabelana NgolwaziIzinkundla zedijithali zivumela abalimi ukuthi babelane ngolwazi, bafinyelele izibikezelo zesimo sezulu, futhi bamakethe ngemikhiqizo yabo, okunikela empumelelweni nasekusimameni kwesinyathelo sokulima.
8. Izinqubomgomo Zikahulumeni Nokweseka Isinyathelo Sokulima
A. Imihlomulo Yezezimali NemixhasoOhulumeni bangakwazi ukusekela ukulima ngokunikeza usizo lwezezimali, olufana noxhaso noma imali ebolekiwe enenzalo ephansi, ukuze basize ukukhokhela izindleko zokwakhiwa nokulungiswa kwamathala.
B. Usizo Lwezobuchwepheshe NokuqeqeshwaIzinhlelo zokuqeqesha kanye nezinsiza zokwandisa ezolimo zinganikeza abalimi ulwazi namakhono adingekayo ukuze basebenzise futhi bagcine amasimu ngendlela efanele, kuqinisekiswe ukusebenza kwesikhathi eside kwalokhu kusebenza.
C. Imithethonqubo Yokusetshenziswa Komhlaba kanye Nezinqubomgomo ZemveloOhulumeni bangakhuthaza ukusetshenzwa kwamasimu ngokusebenzisa imithetho yokusetshenziswa komhlaba evimbela ukugawulwa kwamahlathi nokucekelwa phansi komhlaba, kanye nezinqubomgomo ezikhuthaza izinqubo zokuphatha umhlaba ezisimeme.
9. Izinjongo Zokulima Nentuthuko Yomhlaba Wonke
Isinyathelo sokulima sihambisana nezinjongo ezimbalwa zentuthuko yomhlaba wonke, ikakhulukazi leyo ehlobene nokuvikeleka kokudla, ukusimama kwemvelo, kanye nokunciphisa ubumpofu.
A. Ukuphepha Kokudla kanye neSDG 2 (Zero Hunger)Ukulima ngezinyathelo kunomthelela ekuvikelekeni kokudla ngokukhulisa umhlabathi olimekayo nokukhuthaza ukuhlukahluka kwezitshalo, okusiza ukulwa nendlala nokungondleki emiphakathini yasemakhaya.
B. Ukusimama Kwemvelo kanye neSDG 13 (Isenzo Sesimo Sezulu)ITerracing isekela ukuncishiswa kokuguquguquka kwesimo sezulu ngokunciphisa ukuguguleka komhlabathi, ukonga amanzi, nokukhuthaza ukudliwa kwekhabhoni, okunikela emizamweni yomhlaba wonke yokulwa nokushintsha kwesimo sezulu.
C. Ukuncishiswa Kobumpofu kanye neSDG 1 (Abukho Ubumpofu)Ngokwandisa umkhiqizo wezolimo nokudala amathuba emisebenzi, ukulima ngezinyathelo kusiza ukukhipha imiphakathi yasemakhaya ebuphofini futhi kuthuthukise umnotho.
10. Ukubandakanywa Komphakathi kanye Nomphumela Womphakathi Wokulima Ngezinyathelo
Ukubamba iqhaza komphakathi kubalulekile empumelelweni yokulima, ukuqinisa ubudlelwano bomphakathi kanye nokuthuthukisa ukuphendula ngokuhlanganyelaukufaneleka kokuphathwa komhlaba.
A. Imizamo Yokubambisana Ekwakhiweni Nokulondolozwa KweTerraceUkwakhiwa nokugcinwa kwamasimu kuvame ukudinga ukubambisana kwayo yonke imiphakathi, ukukhuthaza ukubambisana nokwabelana ngemithwalo yemfanelo phakathi kwabantu bendawo.
B. Ukuqinisa ubudlelwano bomphakathi kanye nobunikazi bomphakathiIzindawo eziwugwadule zivame ukuba yisizinda sobunikazi bemiphakathi ebalimayo. Umzamo womphakathi ohilelekile ekulimeni kweterrace usiza ukuqinisa izibopho zomphakathi kanye nokugcina amagugu amasiko.
C. Ukuhlonyiswa KwamaQembu AnganakwaUkulima ngezinyathelo kunganika amandla amaqembu ancishwe amathuba, okuhlanganisa abesifazane nemiphakathi yendabuko, ngokubanikeza amathuba okubamba iqhaza ekuphathweni komhlaba nasekukhiqizeni ukudla.
11. Ukuhlukahluka Kwezomnotho Ngokusebenzisa Isinyathelo Sokulima
A. Ukuhlukahluka Kwezitshalo kanye Nokuphepha KokudlaAmasimu avumela ukutshalwa kwezinhlobonhlobo zezitshalo, okukhuphula ukuvikeleka kokudla kanye nokunciphisa ubungozi obuhlobene nokuthembela esitjalweni esisodwa.
B. Imikhiqizo Yezolimo Eyengezwe IvalueAbalimi bangakhuphula iholo labo ngokukhiqiza imikhiqizo enenani eliphakeme njengezithelo ezomisiwe, itiye leherbal, nezimpahla zezandla, ezingabiza amanani aphezulu emakethe.
C. Ezokuvakasha kanye namathuba eEcoTourismIzindawo ezimatshe ziheha izivakashi ezinentshisekelo yobuhle nokubaluleka kwamasiko, zihlinzeka ngemifudlana yemali engenayo eyengeziwe emiphakathini yendawo ngeecotourism kanye neagritourism.
12. Ukuhlanganisa Ulwazi Lwendabuko Nemikhuba Yesimanje
A. Iqhaza Lolwazi Lwendabuko Ekulimeni KwezinyatheloUlwazi lwendabuko ludlala indima ebalulekile ekulimeni izinyathelo, ukuqondisa ukuphathwa kwezindawo ezimasimu nokuqinisekisa ukusimama kwazo ezizukulwaneni ngezizukulwane.
B. Ukuhlanganisa Izindlela Ezintsha Zesimanje ZezolimoNgokuhlanganisa ubuchwepheshe besimanje bezolimo, obufana nokuhlolwa kwenhlabathi nokunisela ngokunemba, abalimi bangathuthukisa ukukhiqiza kanye nokusimama kwamasimu abo.
C. Ukukhuthaza Ucwaningo Oluholwa Ngumlimi kanye Nokuqamba OkushaUcwaningo oluholwa abalimi kanye nokuhlola kubalulekile ekusaseni lezinyathelo zokulima, njengoba kuvumela abalimi ukuthi bazijwayeze futhi basungule izinto ezintsha ukuze baphendule ezimweni ezishintshayo zemvelo nezomnotho.
13. Iqhaza Lezikhungo Zomhlaba Wonke Ekukhuthazeni Ukulima Kwezinyathelo
Izikhungo zomhlaba wonke, okuhlanganisa izinhlangano zamazwe ngamazwe kanye namaNGO, zidlala indima ebalulekile ekukhuthazeni isinyathelo sokulima ngosizo lwezezimali, ukwesekwa kobuchwepheshe, kanye nokumela.
A. Izinhlangano Zamazwe Ngamazwe Nokuthuthukiswa OkusimemeIzinhlangano ezifana neFAO kanye neBhange Lomhlaba zisekela izinqubo zeterracing ezisimeme ngoxhaso lwezimali nezincomo zenqubomgomo, ezinikela emigomeni yentuthuko yomhlaba wonke.
B. AmaNGO kanye neGrassroots MovementsAmaNGO asebenzisana nemiphakathi yasendaweni ukukhuthaza izindlela ezisimeme zokulima, ukulondoloza ulwazi lwendabuko, futhi kulwele ukuvikelwa kwezindawo ezinobudedengu.
C. Ubambiswano Lomhlaba Wonke Kwezolimo EziqhubekayoUbudlelwano bomhlaba wonke buhlanganisa ndawonye ohulumeni, amaNGO, nabalingisi bemboni ezimele ukuze kuthuthukiswe ezolimo ezisimeme, okuhlanganisa nokulima okuyizinyathelo, emhlabeni wonke.
14. Ikusasa Lokulima Ngezinyathelo Emhlabeni Wembulunga yonke
Ukulima ngezinyathelo kubhekene nezinselelo namathuba emhlabeni ohlangene. Nakuba ukuthuthukiswa kwesimanje kanye nokuya emadolobheni kubeka engcupheni izinhlelo zokulima zendabuko, isidingo esikhulayo semikhiqizo eqhubekayo kanye nemvelo yethula amathuba amasha emiphakathini yabalimi ehlanekezelayo.
A. Izinselelo Ezidalwa Ukuhwebelana Kwembulunga yonkeUmhlaba wonke wethula ukuncintisana okuvela kwezolimo zezimboni kanye nokufudukela emadolobheni, okusongela ukusimama kwesikhathi eside kokulima ngamagxathu ezifundeni eziningi.
B. Amathuba Ezolimo EzizinzileUkwenyuka kwesidingo semikhiqizo yeorganic kanye nefairtrade kunikeza abalimi abathukile amathuba okumaketha izimpahla zabo ezimakethe ezinhle futhi bakhulise imali yabo engenayo.
C. Iqhaza Lobuchwepheshe Esikhathini Esizayo Sokulima NgezinyatheloIzinto ezintsha zobuchwepheshe, ezifana nokunemba kwezolimo kanye nezinkundla zedijithali, zizodlala indima ebalulekile esikhathini esizayo sokulima, ukuthuthukisa ukukhiqiza kanye nokufinyelela ezimakethe zomhlaba.
Isiphetho
Ukulima ngezinyathelo kuwumkhuba obalulekile wezolimo ogcine imiphakathi iminyaka eyinkulungwane. Ukubaluleka kwayo kudlulela ngale kwezolimo, okunomthelela ekusimamiseni imvelo, ukuhlukahluka komnotho, kanye nokulondolozwa kwamasiko. Njengoba umhlaba ubhekene nezinselelo ezikhulayo ezihlobene nokushintsha kwesimo sezulu, ukuphepha kokudla, kanye nokuhwebelana kwembulunga yonke, ukulima ngezinyathelo kunikeza imodeli enamandla yezolimo ezisimeme. Ngokuhlanganisa ulwazi lwendabuko nezinto ezintsha zesimanje, ukusekela ucwaningo oluholwa abalimi, kanye nokukhuthaza ubudlelwano bomhlaba wonke, ukulima ngezinyathelo kungaqhubeka nokubamba iqhaza elibalulekile ekwakheni ikusasa elisimeme ezizukulwaneni ezizayo.