چرا منطقه فلات در طول روز گرمتر است؟

توپوگرافی متنوع زمین به طور قابل توجهی بر اقلیم و الگوهای آب و هوایی آن تأثیر می گذارد. یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های سطح زمین، فلات است، یک شکل زمینی بزرگ و مسطح که بر فراز مناطق اطراف آن قرار گرفته است. در حالی که فلات ها در سراسر کره زمین پراکنده هستند، از نظر نحوه تعامل با محیط، به ویژه از نظر دما، منحصر به فرد هستند. یکی از ویژگی های قابل توجه بسیاری از مناطق فلات این است که آنها اغلب دمای روز بالاتری را در مقایسه با مناطق اطراف تجربه می کنند. برای درک اینکه چرا منطقه فلات در طول روز گرمتر است، باید چندین عامل از جمله ارتفاع، تابش خورشید، فشار هوا، موقعیت جغرافیایی و ویژگی‌های سطح زمین در این مناطق را بررسی کنیم.

درک فلات

قبل از غواصی در مورد اینکه چرا فلات ها در طول روز گرمتر هستند، ضروری است که بفهمید فلات چیست و نقشی که در آب و هوا ایفا می کند. فلات ناحیه ای از ارتفاعات با سطح نسبتاً صاف است. فلات ها می توانند به دلیل فعالیت های آتشفشانی، حرکات تکتونیکی یا فرسایش تشکیل شوند و اندازه و ارتفاع آنها بسیار متفاوت است. به عنوان مثال، فلات دکن در هند، فلات کلرادو در ایالات متحده، و فلات تبت در آسیا برخی از شناخته شده ترین فلات های جهان هستند که هر کدام ویژگی های زیست محیطی منحصر به فردی را نشان می دهند.

فلات ها به دلیل ارتفاعشان، شرایط جوی متفاوتی را در مقایسه با مناطق کم ارتفاع تجربه می کنند. این شرایط بر نحوه تعامل انرژی خورشیدی با سطح و جو بالا تأثیر می گذارد و به الگوهای دمایی متمایز تجربه شده در طول روز کمک می کند.

عوامل کلیدی در افزایش دمای روز

چند عامل اصلی وجود دارد که توضیح می‌دهد چرا مناطق فلات در طول روز گرم‌تر هستند. این موارد عبارتند از:

• تابش خورشیدی و ارتفاع
• ضخامت اتمسفر کاهش یافته
• فشار کم هوا
• ویژگی های سطح
• موقعیت جغرافیایی و نوع آب و هوا

بیایید هر یک از این موارد را با جزئیات بررسی کنیم.

یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر دما در فلات‌ها ارتفاع آنهاست که مستقیماً بر میزان تابش خورشیدی سطح تأثیر می‌گذارد. تابش خورشیدی منبع اصلی گرما برای سطح زمین است و مناطقی که در ارتفاعات بالاتر قرار دارند به خورشید نزدیک‌تر هستند. در نتیجه، مناطق فلات تمایل به دریافت تشعشعات شدید خورشیدی در مقایسه با مناطق کم ارتفاع دارند.

در ارتفاعات بالاتر، جو نازک‌تر است، به این معنی که مولکول‌های هوای کمتری برای پراکندگی یا جذب نور خورشید وجود دارد. در نتیجه، تشعشعات خورشیدی بیشتری به سطح فلات می رسد بدون اینکه توسط جو منتشر یا جذب شود و باعث می شود زمین در طول روز با سرعت بیشتری گرم شود.

علاوه بر این، فلات ها اغلب دارای فضاهای باز و وسیعی هستند که فاقد پوشش گیاهی متراکم یا ساختارهای شهری هستند. این عدم پوشش به نور خورشید اجازه می دهد تا با تداخل اندک به زمین برخورد کند و به افزایش دمای روز کمک کند. هنگامی که تشعشعات خورشیدی به زمین های لخت یا با پوشش گیاهی کم برخورد می کند، توسط سطح جذب می شود که به سرعت گرم می شود و به افزایش دما در طول روز کمک می کند.

ضخامت اتمسفر به چگالی و عمق جو در هر منطقه معین اشاره دارد. با افزایش ارتفاع، اتمسفر نازک تر می شود زیرا هوای کمتری در بالا برای اعمال فشار وجود دارد. این کاهش ضخامت اتمسفر در ارتفاعات بالا پیامدهای قابل توجهی برای دما به خصوص در طول روز دارد.

در مناطقی که در ارتفاعات پایین تر قرار دارند، جو غلیظ به عنوان یک بافر عمل می کند و تابش خورشیدی ورودی را جذب و پراکنده می کند. با این حال، در مناطق فلاتی که اتمسفر نازک‌تر است، این لایه محافظ در جلوگیری از گرم شدن سطح زمین از نور مستقیم خورشید مؤثر نیست. اتمسفر نازک‌تر همچنین ظرفیت کمتری برای حفظ گرما دارد، به این معنی که گرمای خورشید به جای اینکه به طور یکنواخت در سراسر جو پخش شود، در سطح متمرکز می‌شود.

این باعث گرم شدن سریع زمین در طول ساعات روز می شود. علاوه بر این، از آنجایی که رطوبت کمتر و مولکول‌های هوای کمتری برای جذب و ذخیره گرما وجود دارد، مناطق فلات می‌توانند پس از رسیدن خورشید به اوج خود، افزایش سریع دما را تجربه کنند.

یکی دیگر از دلایل کلیدی برای افزایش دمای روز در فلات ها، فشار کمتر هوا در ارتفاعات بالاتر است. فشار هوا با افزایش ارتفاع کاهش می یابد و در مناطق فلات، فشار هوا به طور قابل توجهی کمتر از سطح دریا است.

فشار کم هوا تأثیر مستقیمی بر دما دارد زیرا توانایی هوا در حفظ و انتقال گرما را کاهش می‌دهد. در سطح دریا، هوای متراکم‌تر می‌تواند گرمای بیشتری را در خود نگه دارد و آن را به طور یکنواخت‌تر توزیع کند. در مقابل، هوا رقیق تر در ارتفاعات بالاتر استs گرمای کمتری را حفظ می کند، که باعث می شود سطح گرمای بیشتری در طول روز جذب کند.

علاوه بر این، کاهش فشار نیز چگالی هوا را کاهش می دهد، به این معنی که مقدار کمتری از آن برای جذب گرمای خورشید وجود دارد. در نتیجه، زمین در فلات بیشتر تابش خورشیدی را جذب و حفظ می‌کند و باعث می‌شود دما سریع‌تر افزایش یابد.

این اثر به ویژه در مناطق فلات خشک که رطوبت کمی در هوا وجود دارد، مشخص است. بدون تأثیر تعدیل کننده رطوبت، که می تواند گرما را جذب و ذخیره کند، دمای سطح می تواند به سرعت در طول روز افزایش یابد.

خواص فیزیکی سطح فلات نیز به افزایش دمای روز کمک می کند. فلات ها اغلب با خاک سنگی یا شنی، پوشش گیاهی کم و در برخی موارد شرایط بیابانی مانند مشخص می شوند. این نوع سطوح نسبت به سطوح دارای پوشش گیاهی یا پوشیده از آب گرما را موثرتر جذب می کنند.

پوشش گیاهی نقش مهمی در تنظیم دما ایفا می کند زیرا گیاهان نور خورشید را برای فتوسنتز جذب می کنند و از طریق فرآیندی به نام تعرق رطوبت را در هوا آزاد می کنند. این رطوبت به خنک شدن هوای اطراف و تعدیل دما کمک می کند. در مقابل، مناطق فلات با پوشش گیاهی محدود فاقد این مکانیسم خنک کننده طبیعی هستند، که اجازه می دهد سطح با سرعت بیشتری گرم شود.

فقدان بدنه‌های آبی، مانند دریاچه‌ها یا رودخانه‌ها، در بسیاری از مناطق فلات‌ها این موضوع را تشدید می‌کند. آب دارای ظرفیت گرمایی ویژه بالایی است، به این معنی که می تواند مقادیر زیادی گرما را بدون تغییر دمای قابل توجه جذب و حفظ کند. در مناطقی که آب کمیاب است، زمین گرمای بیشتری را جذب می‌کند و دما در طول روز به شدت افزایش می‌یابد.

موقعیت جغرافیایی یک فلات نیز نقش مهمی در تعیین دمای روز آن دارد. فلات‌های واقع در مناطق گرمسیری یا نیمه گرمسیری، مانند فلات دکن در هند یا ارتفاعات اتیوپی، دمای بسیار بالاتری را در طول روز نسبت به فلات‌های واقع در مناطق معتدل یا قطبی، مانند فلات تبت، تجربه می‌کنند.

فلات های استوایی در طول سال نور مستقیم و شدیدتری از خورشید دریافت می کنند که به طور طبیعی منجر به افزایش دما در طول روز می شود. در مقابل، فلات‌های معتدل ممکن است به دلیل عرض جغرافیایی و تغییرات فصلی در نور خورشید، دمای خنک‌تری را تجربه کنند.

علاوه بر این، بسیاری از فلات ها در آب و هوای خشک یا نیمه خشک قرار دارند که در آن بارندگی کم، پوشش گیاهی کم و هوای خشک وجود دارد. این شرایط آب و هوایی اثر گرمایش را در طول روز تشدید می کند زیرا هوای خشک رطوبت کمی برای جذب گرما دارد و در نتیجه انرژی خورشیدی بیشتری توسط زمین جذب می شود.

تغییر دمای روزانه

توجه به این نکته نیز مهم است که در حالی که فلات‌ها در طول روز گرم‌تر هستند، می‌توانند افت دما را در شب تجربه کنند. این پدیده که به عنوان تغییر دمای روزانه شناخته می شود، به ویژه در مناطق مرتفع با آب و هوای خشک مشخص است.

در طول روز، به دلیل تابش شدید خورشید، سطح به سرعت گرم می شود. با این حال، از آنجایی که جو در ارتفاعات رقیق و خشک است، پس از غروب خورشید توانایی حفظ گرما را ندارد. در نتیجه، گرما به سرعت به فضا فرار می‌کند و باعث کاهش شدید دما در شب می‌شود.

این اثر خنک‌کننده سریع می‌تواند به تفاوت‌های قابل‌توجهی بین دمای روز و شب در فلات‌ها منجر شود. به عنوان مثال، در مناطق بیابانی فلات کلرادو، دمای روز می‌تواند تا 40 درجه سانتی‌گراد (104 درجه فارنهایت) یا بالاتر افزایش یابد، در حالی که دمای شبانه ممکن است به زیر صفر برسد.

نقش ترکیب اتمسفر در گرمایش فلات

علاوه بر عواملی مانند ارتفاع، تابش خورشیدی، و ویژگی‌های سطح، ترکیب اتمسفر بر روی مناطق فلات نقش اساسی در شکل‌دهی دینامیک دمایی این مناطق دارد. توانایی جو برای جذب، انعکاس و حفظ گرما بسته به ترکیب آن، به ویژه سطوح گازهایی مانند دی اکسید کربن، بخار آب، و ازن متفاوت است.

اگرچه فلات‌ها به دلیل ارتفاع و نزدیکی به خورشید دمای بالاتری را در طول روز تجربه می‌کنند، اثر گلخانه‌ای در این مناطق در مقایسه با ارتفاعات پایین‌تر متفاوت عمل می‌کند. اثر گلخانه ای به فرآیندی اطلاق می شود که طی آن گازهای خاصی در جو گرما را به دام می اندازند و از فرار آن به فضا جلوگیری می کنند. این پدیده طبیعی برای حفظ دمای زمین بسیار مهم است، اما شدت آن بسته به شرایط جغرافیایی و جوی متفاوت است.

در مناطق فلات، اثر گلخانه ای به دلیل اتمسفر نازک تر می تواند کمتر مشخص شود. در ارتفاعات بالاتر، بخار آب کمتر و گازهای گلخانه ای کمتری در هوا وجود دارد که به این معنی است که گرمای کمتری در نزدیکی سطح محبوس می شود. در حالی که ممکن است به نظر برسد که این امر منجر به سردتر شدن دمای هوا می شوددر واقع به تابش خورشیدی بیشتری اجازه می دهد تا به زمین برسد و باعث گرم شدن سریع در طول روز می شود.

به‌علاوه، در برخی از مناطق فلات‌های مرتفع، به‌ویژه مناطقی که در مناطق خشک هستند، فقدان پوشش ابر اثر گرمایش را بیشتر می‌کند. ابرها نقش مهمی در بازتاب تابش خورشیدی به فضا دارند و به عنوان یک لایه محافظ عمل می کنند. هنگامی که ابرهای کمتری وجود دارد، همانطور که اغلب در فلات‌های بیابانی اتفاق می‌افتد، زمین در معرض نور خورشید بدون وقفه قرار می‌گیرد که به دمای بالای روز کمک می‌کند.

بخار آب یکی از مهم ترین گازهای گلخانه ای است و غلظت آن بسته به آب و هوا و ارتفاع منطقه متفاوت است. در مناطق فلات، به ویژه مناطقی که در آب و هوای خشک یا نیمه خشک قرار دارند، سطح بخار آب به طور قابل توجهی کمتر از مناطق پست مرطوب تر است.

از آنجایی که بخار آب ظرفیت گرمایی بالایی دارد، می‌تواند مقادیر زیادی گرما را جذب و ذخیره کند. در مناطقی که رطوبت بالایی دارند، وجود بخار آب با ذخیره گرما در طول روز و رهاسازی آهسته آن در شب به تعدیل تغییرات دما کمک می کند. با این حال، در مناطق فلات با رطوبت کم، این اثر بافر طبیعی کاهش می‌یابد و اجازه می‌دهد سطح در زیر نور مستقیم خورشید سریع‌تر گرم شود.

کاهش بخار آب همچنین بر حفظ حرارت کلی در جو بالای فلات ها تأثیر می گذارد. با رطوبت کمتری در هوا برای جذب گرما، گرمای خورشید مستقیماً به زمین برخورد می کند و باعث گرم شدن سریع در طول روز می شود. این توضیح می دهد که چرا بسیاری از مناطق فلات، به ویژه مناطقی که در آب و هوای خشک قرار دارند، می توانند گرمای شدید را در طول ساعات روز تجربه کنند.

تاثیر الگوهای باد بر دمای فلات

یکی دیگر از عوامل مهم که به گرمتر شدن دمای روز در مناطق فلات کمک می کند، تأثیر الگوهای باد است. باد نقش مهمی در توزیع مجدد گرما در سطح زمین ایفا می کند و در مناطق فلات، حرکت هوا می تواند اثر گرمایش را تقویت یا کاهش دهد.

در ارتفاعات بالاتر، فرآیند گرمایش و سرمایش آدیاباتیک به ویژه با نوسانات دما مرتبط است. همانطور که هوا به سمت بالا یا پایین یک کوه یا فلات حرکت می کند، دمای آن به دلیل تغییر در فشار اتمسفر تغییر می کند. هنگامی که هوا بالا می رود، منبسط و سرد می شود، فرآیندی که به عنوان خنک کننده آدیاباتیک شناخته می شود. برعکس، وقتی هوا پایین می آید، فشرده شده و گرم می شود، فرآیندی که به عنوان گرمایش آدیاباتیک شناخته می شود.

در مناطق فلات، به ویژه مناطقی که توسط رشته‌های کوه احاطه شده‌اند، هوای نزولی از ارتفاعات بالاتر می‌تواند تحت گرمایش آدیاباتیک قرار گیرد و به افزایش دمای روز کمک کند. این امر به ویژه در مناطقی که الگوهای باد باعث می‌شود هوا از کوه‌های مجاور به سمت فلات جریان یابد، رایج است. هوای فشرده و گرم شده می تواند دمای سطح را به میزان قابل توجهی در طول روز افزایش دهد و شرایط گرم را تشدید کند.

در برخی از مناطق فلات، الگوهای خاص باد، مانند بادهای فوهن (همچنین به عنوان بادهای شینوک یا زوندا شناخته می‌شوند)، می‌توانند منجر به افزایش سریع و شدید دما شوند. بادهای فون زمانی اتفاق می‌افتند که هوای مرطوب با فشار بر روی یک رشته کوه وارد می‌شود، در هنگام بالا رفتن خنک می‌شود و بارش در سمت بادگیر کوه‌ها آزاد می‌شود. همانطور که هوا در سمت بادگیر پایین می آید، خشک می شود و تحت گرمایش آدیاباتیک قرار می گیرد که اغلب منجر به افزایش چشمگیر دما می شود.

این بادها می‌توانند بر نواحی فلات‌ها، به‌ویژه در مناطق معتدل یا خشک تأثیر آشکاری داشته باشند. به عنوان مثال، فلات کلرادو در ایالات متحده گاهی اوقات بادهای شینوک را تجربه می کند که می تواند باعث افزایش چند درجه ای دما در عرض چند ساعت شود. به طور مشابه، رشته کوه آند، که با فلات آلتیپلانو در آمریکای جنوبی همسایه است، در معرض بادهای زوندا قرار می گیرد که منجر به افزایش شدید دما در فلات می شود.

تأثیر بادهای فوهن و الگوهای بادهای مشابه، تأثیر متقابل پیچیده بین دینامیک اتمسفر و دمای سطح در مناطق فلات را برجسته می‌کند. این بادها می‌توانند فرآیندهای گرمایش طبیعی را که در طول روز اتفاق می‌افتد، تقویت کنند و نواحی فلات را به طور قابل توجهی گرم‌تر کنند.

تاثیر عرض جغرافیایی بر دمای فلات

عرض جغرافیایی نقش مهمی در تعیین شدت و مدت نور خورشیدی که یک منطقه دریافت می‌کند، ایفا می‌کند و به طور قابل توجهی بر الگوهای دما در مناطق فلات تأثیر می‌گذارد. فلات‌هایی که در عرض‌های جغرافیایی مختلف قرار دارند، سطوح مختلفی از تابش خورشیدی را تجربه می‌کنند، که به نوبه خود بر دمای روز آنها تأثیر می‌گذارد.

فلات های واقع در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری، مانند فلات دکن در هند یا ارتفاعات اتیوپی، در تمام طول سال در معرض تشعشعات خورشیدی شدیدتر هستند. در این مناطق، خورشید اغلب در بخش‌های بزرگی از سال مستقیماً بالای سر قرار می‌گیرد که منجر به تابش بیشتر (انرژی خورشیدی در واحد سطح) در مقایسه با مناطق معتدل یا قطبی می‌شود.

سطوح بالای تابش نور در مناطق گرمسیریateaus به گرم شدن سریع سطح در طول روز کمک می کند. علاوه بر این، از آنجایی که مناطق گرمسیری تمایل به تغییرات فصلی کمتری در ساعات نور روز دارند، این فلات‌ها می‌توانند دمای روز را به طور مداوم در طول سال تجربه کنند.

علاوه بر این، فلات‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری اغلب فاقد پوشش ابری یا پوشش گیاهی قابل توجهی هستند که باعث تشدید اثر گرمایش می‌شود. به عنوان مثال، فلات دکن در هند به دلیل آب و هوای گرم و خشک خود، به ویژه در ماه های تابستان، زمانی که دمای روز می تواند به 40 درجه سانتی گراد (104 درجه فارنهایت) یا بالاتر برسد، شناخته شده است.

در مقابل، فلات‌های معتدل، مانند فلات کلرادو در ایالات متحده یا فلات پاتاگونیا در آرژانتین، به دلیل عرض جغرافیایی، تغییرات فصلی بارزتری را در دما تجربه می‌کنند. در حالی که این مناطق هنوز هم می توانند دمای روز گرم را در طول ماه های تابستان تجربه کنند، شدت کلی تابش خورشیدی در مقایسه با فلات های استوایی کمتر است.

با این حال، فلات‌های معتدل همچنان می‌توانند گرمای قابل توجهی را در طول روز تجربه کنند، به‌ویژه در تابستان، به دلیل عوامل ارتفاع، رطوبت کم و ویژگی‌های سطحی که قبلاً مورد بحث قرار گرفت. برای مثال فلات کلرادو، علیرغم عرض جغرافیایی نسبتاً زیاد، می‌تواند دمای تابستانی را تجربه کند که در برخی مناطق از ۳۵ درجه سانتی‌گراد (۹۵ درجه فارنهایت) فراتر می‌رود.

در انتهای طیف، فلات های واقع در مناطق قطبی یا با عرض جغرافیایی بالا، مانند فلات قطب جنوب یا فلات تبت، به دلیل عرض جغرافیایی، سطوح بسیار کمتری از تابش خورشیدی را تجربه می کنند. این مناطق دور از خط استوا هستند و نور مستقیم خورشید را کمتر دریافت می کنند، به ویژه در ماه های زمستان.

با این حال، حتی در این فلات های با عرض جغرافیایی بالا، دمای روز می تواند به طور قابل توجهی در طول ماه های تابستان افزایش یابد، زمانی که خورشید در آسمان بالاتر است و ساعات نور روز طولانی می شود. به عنوان مثال، فلات تبت، علیرغم ارتفاع زیاد و نزدیکی به مناطق قطبی، می تواند در طول تابستان دمای 20 درجه سانتی گراد (68 درجه فارنهایت) یا بالاتر را در طول روز تجربه کند.

در این فلات‌های با عرض جغرافیایی بالا، ترکیبی از ساعات طولانی روشنایی روز و جو نازک‌تر همچنان می‌تواند منجر به گرم شدن سریع سطح شود، به‌ویژه در مناطقی که پوشش گیاهی یا پوشش برفی کمی دارند. این امر نشان‌دهنده این واقعیت است که حتی فلات‌هایی که در آب و هوای خنک‌تر واقع شده‌اند، می‌توانند گرمای قابل توجهی را در طول روز تجربه کنند، البته برای مدت کوتاه‌تری در مقایسه با فلات‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری.

تاثیر آلبیدو بر دمای فلات

آلبدو به بازتاب یک سطح یا میزان بازتاب نور خورشید به جای جذب آن اشاره دارد. سطوح با آلبدو بالا، مانند برف، یخ یا ماسه های رنگ روشن، بخش بزرگی از تابش خورشیدی ورودی را منعکس می کنند که منجر به کاهش دمای سطح می شود. برعکس، سطوح با آلبدو کم، مانند سنگ تیره، خاک یا پوشش گیاهی، تشعشعات خورشیدی بیشتری را جذب می‌کنند و سریع‌تر گرم می‌شوند.

آلبدوی سطوح فلات نقش مهمی در تعیین دمای آنها در روز دارد. در بسیاری از مناطق فلات، سطح از زمین های صخره ای یا شنی تشکیل شده است که تمایل به داشتن آلبیدو کم دارد. این بدان معنی است که این سطوح بخش زیادی از تابش خورشیدی را که به آنها برخورد می کند جذب می کنند و منجر به گرم شدن سریع در طول روز می شود.

در نواحی فلاتی با سطوح صخره ای یا بایر، مانند فلات کلرادو یا آلتیپلانو آند، آلبدو کم به افزایش دمای روز کمک می کند. سنگ ها و خاک های تیره رنگ نور خورشید را به طور موثر جذب می کنند و باعث می شوند سطح زیر نور مستقیم خورشید به سرعت گرم شود. این اثر به ویژه در مناطقی که پوشش گیاهی یا رطوبت کمی برای تعدیل فرآیند گرمایش وجود دارد، مشهود است.

علاوه بر این، در مناطق فلات خشک، فقدان پوشش گیاهی و توده‌های آبی به این معنی است که مقدار کمی برای بازتاب نور خورشید به جو وجود دارد. این امر باعث تشدید اثر گرمایشی می‌شود که منجر به دمای شدید روز می‌شود.

در مقابل، فلات‌های مرتفعی که پوشیده از برف یا یخ هستند، مانند بخش‌هایی از فلات تبت یا فلات قطب جنوب، تمایل به آلبدوی بسیار بالاتری دارند. برف و یخ بخش قابل توجهی از تابش خورشیدی ورودی را منعکس می‌کنند و از گرم شدن سریع سطح در طول روز جلوگیری می‌کنند.

با این حال، حتی در این مناطق، دمای روز می‌تواند در طول ماه‌های تابستان به بالای صفر برسد، به‌ویژه زمانی که خورشید در آسمان بالاتر است و اثر آلبیدو با ذوب شدن برف کاهش می‌یابد. هنگامی که پوشش برف شروع به ذوب شدن می کند، سنگ یا خاک در معرض حرارت بیشتر جذب می کند و منجر به یک اثر گرم شدن موضعی می شود.

عوامل جغرافیایی و نقش آنها در گرمایش فلات

علاوه بر عوامل خاص جوی و مرتبط با سطح که قبلاً مورد بحث قرار گرفت، عوامل جغرافیایی نیز نقش مهمی در تعیین اینکه چرا نواحی فلات در طول دا گرمتر هستند بازی می‌کنند.y موقعیت فیزیکی یک فلات، نزدیکی آن به توده های آبی و توپوگرافی اطراف آن می تواند تا حد زیادی بر الگوهای دمایی تجربه شده در این مناطق مرتفع تأثیر بگذارد.

یکی از عوامل مهم جغرافیایی که بر دمای فلات تأثیر می گذارد قاره است که به فاصله یک منطقه از توده های بزرگ آبی مانند اقیانوس ها یا دریاها اشاره دارد. اقیانوس‌ها به دلیل ظرفیت گرمایی بالا، تأثیر معتدلی بر دما دارند، به این معنی که می‌توانند مقادیر زیادی گرما را تنها با تغییرات جزئی در دما جذب و آزاد کنند. بنابراین، مناطق ساحلی، تغییرات دمایی شدید کمتری را نسبت به مناطق داخلی تجربه می‌کنند.

فلات‌هایی که دور از اقیانوس قرار دارند، مانند فلات دکن در هند یا فلات تبت در آسیا، به‌ویژه در طول روز در معرض دمای شدیدتری قرار دارند. در این فلات های قاره ای، عدم مجاورت با بدنه آبی به این معنی است که هیچ اثر تعدیل کننده ای برای جلوگیری از گرم شدن سریع سطح در طول روز وجود ندارد. این منجر به دمای بالاتر در روز در مقایسه با فلات های واقع در نزدیکی مناطق ساحلی می شود.

به عنوان مثال، فلات دکن، واقع در داخل شبه قاره هند، از اثرات خنک کننده اقیانوس هند محافظت می شود و به دمای بالای تابستانی آن کمک می کند. در مقابل، فلات‌هایی که در نزدیکی اقیانوس‌ها یا دریاچه‌های بزرگ قرار دارند، مانند ارتفاعات اتیوپی در نزدیکی دریای سرخ، الگوهای دمایی معتدل‌تری را به دلیل تأثیر خنک‌کنندگی آب‌های مجاور تجربه می‌کنند.

توپوگرافی اطراف یک فلات نیز می تواند بر دمای روز آن تأثیر بگذارد. فلات هایی که توسط رشته کوه ها یا سایر فرم های زمین مرتفع احاطه شده اند ممکن است اثر به دام انداختن گرما را تجربه کنند، جایی که زمین اطراف مانع از گردش آزادانه هوا می شود و باعث می شود هوای گرم در منطقه به دام بیفتد. این می تواند منجر به دماهای بالاتر در طول روز شود، زیرا گرما نمی تواند به طور موثر از بین برود.

برای مثال، فلات آلتیپلانو در کوه‌های آند توسط قله‌های مرتفع احاطه شده است که می‌تواند در به دام افتادن هوای گرم در طول روز کمک کند. به همین ترتیب، فلات ایران که بین رشته‌کوه‌های زاگرس و البرز قرار دارد، به دلیل گردش هوای محدود ناشی از این موانع توپوگرافی، اغلب دمای بالایی در طول روز را تجربه می‌کند.

این پدیده به‌ویژه در فلات‌هایی که سیستم‌های پرفشار را تجربه می‌کنند، که در آن هوای نزولی فشرده و گرم می‌شود، به‌ویژه در فلات‌هایی که به سمت سطح حرکت می‌کنند، مشخص است. در این مناطق، ترکیب حرکت محدود هوا و گرمایش فشاری می‌تواند گرمای شدید روز را ایجاد کند.

ارتفاع یکی از مهمترین عوامل در تعیین دمای فلات است، زیرا مستقیماً بر رفتار جو تأثیر می گذارد. به طور معمول، دماها با افزایش ارتفاع کاهش می‌یابند، به دنبال نرخ لغزش محیطی، که در آن دما به ازای هر 1000 متر (3.6 درجه فارنهایت در هر 1000 فوت) افزایش ارتفاع، تقریباً 6.5 درجه سانتی‌گراد کاهش می‌یابد. با این حال، در برخی از مناطق فلات، وارونگی دما ممکن است رخ دهد، جایی که دما در ارتفاعات بالاتر از دره‌های پایین گرمتر است.

وارونگی دما زمانی اتفاق می‌افتد که لایه‌ای از هوای گرم بالای هوای خنک‌تر قرار می‌گیرد و از بالا آمدن هوای خنک‌تر جلوگیری می‌کند. در مناطق فلات، این می تواند در اوایل صبح یا شب رخ دهد، زمانی که سطح به دلیل رقیق بودن جو به سرعت سرد می شود. با این حال، در طول روز، سطح فلات به سرعت گرم می شود و باعث می شود که هوای گرم در ارتفاعات بالاتر محبوس بماند. این وارونگی می تواند به گرم شدن سریع سطح فلات کمک کند و منجر به دمای بالاتر در روز شود.

در فلات‌های مرتفع مانند فلات تبت، وارونگی دما نسبتاً رایج است، به‌ویژه در ماه‌های زمستان که سطح آن در شب با سرعت بیشتری خنک می‌شود. با این حال، در طول روز، وارونگی می‌تواند منجر به دمای بسیار گرم در سطح شود، به‌ویژه در مناطقی که پرتوهای خورشید شدیدترین هستند.

انواع آب و هوا و اثرات آنها بر دمای فلات

آب و هوای خاص یک منطقه فلات نقش اساسی در شکل دادن به الگوهای دمایی تجربه شده در طول روز دارد. انواع آب و هوا بین فلات های مختلف به طور قابل توجهی متفاوت است، برخی در مناطق بیابانی خشک، برخی دیگر در مناطق گرمسیری، و برخی دیگر در مناطق معتدل یا قطبی قرار دارند. هر یک از این انواع آب و هوا دارای ویژگی های منحصر به فردی است که بر نحوه تعامل فلات با تشعشعات خورشیدی و شرایط جوی تأثیر می گذارد.

بسیاری از فلات‌های جهان در مناطق خشک یا نیمه‌خشک قرار دارند، جایی که شرایط خشک و بیابانی بر اقلیم حاکم است. این مناطق، مانند فلات کلرادو در ایالات متحده یا فلات ایران، با سطح کم بارش، پوشش گیاهی کم و تابش شدید خورشید مشخص می شوند. کمبود رطوبت iاتمسفر و روی زمین به دمای شدید روز در این مناطق کمک می کند.

در فلات‌های خشک، خاک و سنگ‌ها مقدار قابل توجهی از تشعشعات خورشیدی را به دلیل بازتابی کم خود جذب می‌کنند. از آنجایی که آب یا پوشش گیاهی کمی برای جذب و ذخیره گرما وجود دارد، سطح در طول روز به سرعت گرم می شود. علاوه بر این، هوای خشک حاوی بخار آب کمتری است، به این معنی که ظرفیت کمتری برای جذب و حفظ گرما برای اتمسفر وجود دارد که باعث تشدید بیشتر اثر گرما می‌شود.

این شرایط همچنین منجر به تغییرات قابل توجه دمای روزانه می شود، جایی که تفاوت بین دمای روز و شب می تواند قابل توجه باشد. در طول روز، با جذب سطح انرژی خورشید، دما افزایش می‌یابد، اما در شب، کمبود بخار آب و ابرها باعث می‌شود گرما به سرعت به اتمسفر فرار کند و منجر به دمای پایین‌تر شود.

فلات‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری، مانند فلات دکن در هند یا فلات شرق آفریقا، به دلیل نزدیکی به خط استوا، در تمام طول سال دماهای گرم را تجربه می‌کنند. این مناطق در بیشتر سال تابش مستقیم خورشید را دریافت می‌کنند که منجر به دمای بالا در طول روز می‌شود.

در فلات های استوایی، ترکیب تابش خورشیدی زیاد و رطوبت طبیعی منطقه می تواند گرمای طاقت فرسایی را در طول روز ایجاد کند. اگرچه مناطق گرمسیری در مقایسه با فلات های خشک تمایل بیشتری به رطوبت در هوا دارند، اما افزایش رطوبت می تواند گرمای درک شده را از طریق شاخص گرما تقویت کند و باعث می شود که هوا بسیار گرمتر از دمای واقعی هوا باشد. این اثر به‌ویژه در مناطقی که باران‌های موسمی فصلی دارند، که در آن اتمسفر از رطوبت اشباع می‌شود و توانایی بدن برای خنک کردن خود از طریق تبخیر کاهش می‌یابد، مشهود است.

فلات‌های معتدل، مانند فلات کلرادو یا فلات آناتولی، به دلیل عرض جغرافیایی، دامنه وسیع‌تری از دما را در طول سال تجربه می‌کنند. در حالی که ماه‌های تابستان می‌توانند گرمای شدیدی را در طول روز به همراه داشته باشند، به‌ویژه در مناطقی که پوشش گیاهی محدودی دارند، ماه‌های زمستان اغلب دمای خنک‌تر و حتی برف را به همراه دارند.

در فلات‌های معتدل، اثر گرمایش در طول روز اغلب با تغییرات فصلی کاهش می‌یابد، با تابش خورشیدی کمتر در طول ماه‌های زمستان و دماهای معتدل‌تر در طول پاییز و بهار. با این حال، در مناطقی که تابستان‌های خشک را تجربه می‌کنند، مانند فلات کلرادو، دمای روز همچنان می‌تواند به دلیل کمبود رطوبت و پوشش گیاهی به میزان قابل توجهی افزایش یابد.

فلات‌های واقع در نواحی قطبی یا زیرقطبی، مانند فلات قطب جنوب یا فلات تبت، به دلیل عرض جغرافیایی، در بیشتر سال‌ها دمای بسیار سردی را تجربه می‌کنند. با این حال، در طول ماه‌های تابستان، این فلات‌ها همچنان می‌توانند افزایش قابل‌توجهی در دما را در طول روز تجربه کنند، زمانی که خورشید در آسمان بالاتر است و روزها طولانی‌تر هستند.

فلات قطب جنوب، برای مثال، 24 ساعت نور روز را در طول ماه های تابستان تجربه می کند و به سطح اجازه می دهد تا تابش خورشید را به طور مداوم جذب کند. اگرچه دماها زیر صفر باقی می‌مانند، افزایش تشعشعات خورشیدی می‌تواند منجر به گرم شدن موضعی سطح شود، به‌ویژه در مناطقی که برف یا یخ ذوب شده‌اند و سنگ یا خاک تیره‌تر را در معرض دید قرار می‌دهد.

به طور مشابه، فلات تبت، که در یک منطقه زیر قطبی واقع شده است، زمستان های سردی را تجربه می کند، اما در ماه های تابستان می تواند دمای روز نسبتاً گرم داشته باشد. جو نازک و تشعشعات شدید خورشید در ارتفاعات بالا باعث می‌شود که سطح در طول روز به سرعت گرم شود، که منجر به دمای روز می‌شود که می‌تواند به 20 درجه سانتی‌گراد (68 درجه فارنهایت) یا بالاتر برسد، حتی اگر دمای شبانه به طور قابل‌توجهی کاهش یابد.

فعالیت های انسانی و تاثیر آنها بر دمای فلات

در دهه های اخیر، فعالیت های انسانی به طور فزاینده ای بر الگوهای دمایی مناطق فلات، به ویژه از طریق تغییر کاربری زمین، جنگل زدایی و شهرنشینی تأثیر گذاشته است. این فعالیت‌ها چشم‌انداز طبیعی را تغییر می‌دهند و بر نحوه تعامل سطح با تشعشعات خورشیدی و شرایط جوی تأثیر می‌گذارند که منجر به تغییر دمای روز می‌شود.

جنگل زدایی عامل اصلی تغییر در الگوهای دما در مناطق فلات، به ویژه در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است. جنگل ها با ایجاد سایه، جذب دی اکسید کربن و رهاسازی رطوبت از طریق تعرق، نقش مهمی در تنظیم دما دارند. هنگامی که جنگل ها برای کشاورزی یا توسعه پاک می شوند، مکانیسم های خنک کننده طبیعی مختل می شوند که منجر به دمای سطح بالاتر می شود.

به عنوان مثال، در ارتفاعات اتیوپی، جنگل زدایی منجر به افزایش دما در مناطق خاصی به دلیل حذف پوشش درخت شده است. بدون درختان برای ایجاد سایه و رهاسازی رطوبت در هوا، سطح در طول روز با سرعت بیشتری گرم می شود و به افزایش دمای روز کمک می کند.

به طور مشابه، تغییرات در کاربری زمین، مانند گسترش کشاورزی یا نواحی شهری، می‌تواند بر آلبدوی سطح تأثیر بگذارد. مزارع کشاورزی و سطوح شهری، مانند جاده‌ها و ساختمان‌ها، نسبت به مناظر طبیعی دارای آلبدوی پایین‌تری هستند، به این معنی که تشعشعات خورشیدی بیشتری را جذب می‌کنند و به دماهای بالاتر کمک می‌کنند. این تأثیر به ویژه در مناطق فلات خشک، جایی که پوشش گیاهی طبیعی در حال حاضر کم است، مشهود است.

در مناطق فلاتی با جمعیت شهری رو به رشد، پدیده جزایر گرمایی شهری (UHI) می‌تواند دمای روز را تشدید کند. جزایر گرمایی شهری زمانی اتفاق می‌افتند که شهرها و شهرک‌ها به دلیل فعالیت‌های انسانی، مانند ساخت ساختمان‌ها، جاده‌ها و سایر زیرساخت‌ها، دمای بالاتری نسبت به مناطق روستایی اطراف خود داشته باشند.

در شهرهای فلات مانند لاپاز در بولیوی یا آدیس آبابا در اتیوپی، گسترش مناطق شهری منجر به ایجاد جزایر گرمایی شهری شده است، جایی که غلظت متراکم ساختمان‌ها و سطوح سنگ فرش شده گرما را جذب و حفظ می‌کند و منجر به افزایش روز می‌شود. دما این اثر با کمبود پوشش گیاهی و افزایش استفاده از انرژی، مانند تهویه مطبوع و وسایل نقلیه، که گرما را در محیط آزاد می کنند، تقویت می شود.

جزایر گرمایی شهری نه تنها باعث افزایش دما در طول روز می شوند، بلکه می توانند منجر به افزایش دما در شب نیز شوند، زیرا گرمای جذب شده توسط ساختمان ها و جاده ها به آرامی در طول زمان آزاد می شود. این فرآیند خنک‌سازی طبیعی را که معمولاً در مناطق فلات در طول شب اتفاق می‌افتد، مختل می‌کند و منجر به دوره طولانی‌تر قرار گرفتن در معرض گرما می‌شود.

روندهای آب و هوایی آینده و دمای فلات

از آنجایی که آب و هوای جهانی همچنان در حال تغییر است، مناطق فلات احتمالاً تغییرات شدیدتری را در الگوهای دمایی خود به ویژه در طول روز تجربه خواهند کرد. افزایش دمای کره زمین، تغییر در الگوهای بارش و افزایش فراوانی رویدادهای شدید آب و هوایی، همگی این پتانسیل را دارند که مناطق فلات را به روش های قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهند.

انتظار می‌رود گرم شدن کره زمین به میانگین دمای بالاتر در سراسر جهان منجر شود و مناطق فلات نیز از این قاعده مستثنی نیستند. دمای بالا در طول روز که قبلاً در بسیاری از مناطق فلات تجربه شده بود، احتمالاً با گرم شدن سیاره شدیدتر می شود. این امر به ویژه در مورد فلات های واقع در مناطق گرمسیری و خشک صادق است، جایی که کمبود رطوبت و پوشش گیاهی باعث تشدید اثر گرمایش می شود.

به عنوان مثال، فلات تبت، که اغلب به دلیل یخچال های طبیعی و پوشش برفی گسترده اش به عنوان قطب سوم شناخته می شود، با سرعت بیشتری نسبت به میانگین جهانی در حال گرم شدن است. با ادامه گرم شدن فلات، انتظار می‌رود که دمای روز افزایش یابد و منجر به ذوب سریع‌تر یخچال‌ها و تغییرات در اکوسیستم‌های محلی شود. این می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای داشته باشد، نه تنها برای منطقه، بلکه برای میلیاردها نفری که به رودخانه‌هایی که از فلات سرچشمه می‌گیرند متکی هستند.

با افزایش دمای جهانی، انتظار می‌رود که فرکانس و شدت امواج گرما افزایش یابد، به‌ویژه در مناطقی که در حال حاضر مستعد گرمای شدید هستند. مناطق فلات در اقلیم‌های خشک و نیمه‌خشک احتمالاً موج‌های گرمای مکرر و طولانی‌تری را تجربه می‌کنند که می‌تواند به چالش‌های مهمی برای کشاورزی، در دسترس بودن آب و سلامت انسان منجر شود.

در مناطقی مانند فلات دکن یا فلات ایران، جایی که دمای روز می‌تواند در طول ماه‌های تابستان به سطوح خطرناکی برسد، افزایش روزافزون امواج گرما می‌تواند چالش‌های موجود مرتبط با کمبود آب و استرس گرمایی را تشدید کند. این امر نیاز به اقدامات تطبیقی ​​را برای کاهش اثرات افزایش دما در این مناطق آسیب پذیر نشان می دهد.

نتیجه گیری

در نتیجه، دمای گرمتر روز در نواحی فلات‌ها نتیجه تعامل پیچیده‌ای از عوامل، از جمله ارتفاع، تابش خورشید، ترکیب جو، ویژگی‌های سطح، موقعیت جغرافیایی، و فعالیت‌های انسانی است. فلات ها، با توپوگرافی و آب و هوای منحصر به فرد خود، الگوهای دمایی مشخصی را نشان می دهند که گرمایش سریع در طول روز یک ویژگی مشترک است.

از آنجایی که دمای جهانی به دلیل تغییرات آب و هوایی همچنان در حال افزایش است، این الگوها احتمالاً شدیدتر می شوند، به ویژه در مناطقی که قبلاً مستعد دماهای بالا هستند. درک دلایل اصلی گرمایش فلات برای توسعه استراتژی‌هایی برای انطباق با این تغییرات، چه از طریق برنامه‌ریزی کاربری زمین، تلاش‌های احیای جنگل‌ها، یا اجرای فن‌آوری‌های خنک‌کننده در مناطق شهری ضروری است.

ترکیب فرآیندهای طبیعی و فعالیت‌های انسانی، مناطق فلات را به نقطه کانونی برای مطالعه تأثیرات تغییرات آب و هوایی تبدیل می‌کند، زیرا آنها بینش‌های ارزشمندی را در مورد چگونگی تغییر الگوهای دما در پاسخ به عوامل محلی و جهانی ارائه می‌دهند. همانطور که به یادگیری بیشتر در مورد دینامیک ادامه می دهیمدر اقلیم فلات، به طور فزاینده ای روشن می شود که این مناطق نقش مهمی در شکل دادن به آینده سیستم های آب و هوا و آب و هوای سیاره ما خواهند داشت.