የአላህ መጽሐፍት ዋና ጭብጥ

1. ዋናው ጭብጥ፡ ተውሂድ (የአላህ አንድነት)

በቁርዓን ውስጥ አላህ የሰው ልጅን ነጠላነቱን እና ልዩነቱን ደጋግሞ ያስታውሳል፡

በላቸው፡ እርሱ አላህ አንድ ነው፣ እርሱም የዘላለም መጠጊያ ነው። አይወልድም፣ አይወለድምም፣ ለእርሱም ምንም የሚስተካከል የለውም። (ሱረቱ አልኢኽላስ 112፡14)። / blockquote>

በተመሳሳይ መልኩ ሌሎቹ የአላህ ኪታቦች የአንድን አምላክ አምልኮ አጽንኦት ይሰጣሉ እና በእርሱ ከማጋራት ያስጠነቅቃሉ ይህም በእስልምናሺርክበመባል የሚታወቀው ጽንሰሀሳብ ነው። ለምሳሌ፣ ኦሪት በሸማ እስራኤል ውስጥ ያስተምራል፡

“እስራኤል ሆይ ስማ፤ አምላካችን እግዚአብሔር አንድ እግዚአብሔር ነው” (ዘዳ 6፡4)

ወንጌሉም ኢየሱስ የመጀመሪያውን ትእዛዝ ሲያጸድቅ፡ “ጌታ አምላካችን፣ ጌታ አንድ ነው” (ማርቆስ 12፡29) ሲል ዘግቧል። በእያንዳንዱ መገለጥ ውስጥ ዋናው መልእክት አላህ ብቻውን ሊመለክ የሚገባው መሆኑን ነው። የአላህ አንድነት አጋር፣ አጋር፣ ተቀናቃኝ እንደሌለው ያሳያል። ይህ በመለኮታዊ አንድነት ላይ ያለው እምነት አላህ ብቸኛ ፈጣሪ፣ ደጋፊ እና የዓለማት ሉዓላዊ ገዥ መሆኑን እስከመረዳት ድረስ ይዘልቃል። ስለዚህ ለአላህ ፈቃድ መገዛት እና መመሪያውን መከተል የሰው ልጆች ቀዳሚ ተግባር ነው።

2. አላህን ማምለክ እና መታዘዝ

በተውሂድ ላይ ካለው እምነት በተፈጥሮ የሚፈስ የአምልኮ እና አላህን መታዘዝ ጽንሰሀሳብ ነው። ከመለኮታዊ መገለጥ ዋና ተግባራት አንዱ የሰው ልጅ ፈጣሪውን እንዴት በትክክል ማምለክ እንዳለበት ማስተማር ነው። በአላህ መጽሐፍት ውስጥ ያለው አምልኮ በሥርዓት ተግባራት ብቻ የተገደበ ሳይሆን ለትእዛዛቱ መታዘዝን፣ የጽድቅ ሕይወትን መኖር እና በሁሉም የሕይወት ዘርፎች አላህን ለማስደሰት መፈለግን ያጠቃልላል።

በቁርኣን ውስጥ አላህ የሰው ልጆች እሱን ብቻ እንዲገዙ ጠርቶአል፡

ጋኔንንና ሰውንም ሊገዙኝ እንጂ ሌላን አልፈጠርኳቸውም። (ሱረቱዛሪያት 51፡56)። ኦሪት እና ወንጌል በተመሳሳይ መልኩ እግዚአብሔርን በፍጹም ልብ፣ አእምሮ እና ነፍስ መውደድ እና ማገልገልን አስፈላጊነት ያጎላሉ። ለምሳሌ ኦሪት እንዲህ ይላል፡

“አምላክህን እግዚአብሔርን በፍጹም ልብህ በፍጹምም ነፍስህ በፍጹምም ኃይልህ ውደድ” ( ዘዳ. 6:5 )

ማዕከላዊው የአምልኮ ተግባር የአላህን ትዕዛዝ መታዘዝ ነው። እነዚህ ትዕዛዞች የዘፈቀደ አይደሉም; ይልቁንም ሰዎች ፍትሕን፣ ሰላምንና መንፈሳዊ እርካታን እንዲያገኙ ለመምራት የተነደፉ ናቸው። አማኞች መለኮታዊ ትእዛዛትን በመከተል ወደ አላህ ይቀርባሉ እናም የህይወታቸውን አላማ ይፈፅማሉ። በአንጻሩ ከአላህ መመሪያ መራቅ ወደ ጥመትና ወደ መንፈሳዊ ውድቀት ይመራል።

3. ስነምግባር እና ስነምግባር

ሌላው በአላህ መጽሃፍት ውስጥ ጠቃሚ ጭብጥ የሞራል እና የስነምግባር ባህሪን ማሳደግ ነው። ቅዱሳት መጻህፍት ሰዎች እርስ በርሳቸው እንዴት እንደሚግባቡ አጠቃላይ መመሪያዎችን ይሰጣሉ፤ ይህም የሐቀኝነት፣ የደግነት፣ የልግስና፣ የፍትሕ እና የምሕረት መመሪያዎችን ይዘረዝራል። በጽድቅ ሕይወት መኖር፣ ሌሎችን ፍትሐዊ በሆነ መንገድ መያዝ እና በሁሉም የሕብረተሰብ ክፍል የሥነ ምግባር ደረጃዎችን መጠበቅ አስፈላጊ መሆኑን ያጎላሉ።

ለምሳሌ ቁርኣን ስለ መልካም ባህሪ አስፈላጊነት በተደጋጋሚ ይናገራል፡

አላህ አደራዎችን በነርሱ ላይ እንድትሰጡ ያዘዛችኋል በሰዎችም መካከል በፍትህ ላይ በምትፈርድበት ጊዜ (ሱረቱኒሳእ 4፡58)።

ኦሪት ይዟልአሥርቱ ትእዛዛት፣ ለሥነ ምግባር አኗኗር መሠረት የሚጣሉ፣ ውሸትን፣ መስረቅን፣ ዝሙትን፣ እና ግድያንን ጨምሮ (ዘጸአት 20፡117)። በተመሳሳይ፣ ወንጌሉ አማኞች ለሌሎች በፍቅርና በርኅራኄ እንዲሠሩ ይጠራቸዋል፡ “ባልንጀራህን እንደ ራስህ ውደድ” (ማቴዎስ 22፡39)።

የአላህ መጽሃፍቶች ስነምግባራዊ ባህሪ የአንድ ሰው የዉስጥ እምነት ነፀብራቅ መሆኑን ያጎላሉ። እውነተኛ እምነት ምሁራዊ እምነት ብቻ ሳይሆን አንድ ሰው እንዴት እንደሚኖር እና ከሌሎች ጋር እንደሚገናኝ የሚቀርፅ የለውጥ ኃይል ነው። በእነዚህ ቅዱሳት መጻሕፍት ውስጥ በተዘረዘሩት የሞራል እና የስነምግባር መርሆች በመኖር አማኞች ለህብረተሰቡ መሻሻል አስተዋፅዖ ያደርጋሉ እና የአላህን ውዴታ ያገኛሉ።

4. ማህበራዊ ፍትህ እና ለተጨቆኑ ሰዎች እንክብካቤ

የማህበራዊ ፍትህ ጭብጥ በሁሉም የአላህ መጽሃፍት ውስጥ ጎልቶ ይታያል። እስልምና እንዲሁም ከዚህ በፊት የተገለጹት መገለጦች ለደካሞች እና ለተጨቆኑ ሰዎች መብት ይሟገታሉ። መለኮታዊ ትእዛዛቱ እንደ ድህነት፣ ኢፍትሃዊነት እና ኢእኩልነት ያሉ ማህበረሰባዊ ጉዳዮችን ይመለከታሉ፣ እና አማኞች በማህበረሰባቸው ውስጥ ፍትሃዊነትን እና ፍትሃዊነትን እንዲመሰርቱ ይጠይቃሉ።

በቁርኣን ውስጥ አላህ አማኞችን ለፍትህ በፅናት እንዲቆሙ አዟል።

እናንተ ያመናችሁ ሆይ! በነፍሶቻችሁ ወይም በወላጆችና በዘመዶች ላይ ቢኾንም እንኳ ለአላህ መስካሪዎች ኾናችሁ በፍትህ ላይ ቁሙ (ሱረቱኒሳእ 4፡135)።

ኦሪት ድሆችን፣ ወላጅ አልባ የሆኑትን፣ መበለቶችን እና እንግዶችን ለመጠበቅ የተነደፉ በርካታ ሕጎችን ይዟል። ለምሳሌ ኦሪት እስራኤላውያን ድሆች ይቃርሙ ዘንድ የእርሻቸውን ዳርቻ ሳይሰበስቡ እንዲተዉ ያዛል (ዘሌዋውያን 19፡910)። በተመሳሳይ፣ ኢየሱስ በወንጌል ውስጥ ለተገለሉ ሰዎች ርኅራኄን አስተምሯል፣ ተከታዮቹም ከመካከላቸው ትንሹን እንዲንከባከቡ አሳስቧል (ማቴዎስ 25፡3146)።

አንድ ህብረተሰብ ሊዳብር የሚችለው ፍትህ ሲረጋገጥ ብቻ እንደሆነ የአላህ መጽሃፍቶች ያሳስባሉ እና በስልጣን ላይ ያሉትም ለድርጊታቸው ተጠያቂ ይሆናሉ። ማሕበራዊ ፍትህ ዝም ብሎ ፖለቲካዊ ወይም ኢኮኖሚያዊ ጉዳይ ሳይሆን የፍትሃዊነት ጠበቃ እና የተጨቆኑ ሰዎች ጠባቂ እንዲሆኑ ለተጠሩ አማኞች መንፈሳዊ ግዴታ ነው።

5. ተጠያቂነት እና ከሞት በኋላ ያለው ህይወት

በሁሉም የአላህ መፅሃፍት ውስጥ ያለው ማዕከላዊ አስተምህሮ በአላህ ፊት ተጠያቂነት እና በወዲያኛው ህይወት ማመን ነው። እያንዳንዱ መፅሃፍ እያንዳንዱ ግለሰብ ለመልካምም ሆነ ለመጥፎ ስራው ተጠያቂ የሚሆንበት የመጨረሻ ፍርድ ያስጠነቅቃል። ቁርኣን ደጋግሞ አማኞችን የፍርዱን ቀን ያስታውሳል፡

የአንድን አቶም ሚዛን መልካም የሠራ ሰው ያየውታል፤ የብናኝ ሚዛንንም ከመጥፎ የሠራ ሰው ያያል (ሱረቱዘልዘላህ 99፡78)።

ኦሪት እና ወንጌል በተመሳሳይ ሁኔታ ከሞት በኋላ ስላለው ህይወት እና ግለሰቦች በዚህ ህይወት በሚያደርጉት ተግባራቸው ላይ ተመስርተው ስለሚጠብቃቸው ሽልማት ወይም ቅጣት የሚያስተምሩ ትምህርቶችን ይዘዋል። ለምሳሌ፣ በወንጌል፣ ኢየሱስ ስለ ጻድቅ የዘላለም ሕይወት እና ለኃጥኣን ዘላለማዊ ቅጣት ተናግሯል (ማቴዎስ 25፡46)።

የአላህ መጽሃፍቶች በዚህ ዓለም ውስጥ ያለው ሕይወት ጊዜያዊ እንደሆነ እና የመጨረሻው መድረሻ በመጨረሻው ዓለም እንደሆነ አበክረው ያሳያሉ። ስለዚህ ሰዎች በድርጊታቸው አላህ ዘንድ እንደሚፈረድባቸው አውቀው በኃላፊነት ስሜት መኖር አለባቸው። ከሞት በኋላ ያለው ሕይወት ለጽድቅ መነሳሳት እና ከክፋት መከታ ሆኖ ያገለግላል።

6. የሰው ሕይወት ዓላማ

በመጨረሻ የአላህ መጽሃፍቶች የሰው ልጅ የህይወት አላማን ጥያቄ ያነሳሉ። በእስልምና አስተምህሮ መሰረት የሰው ልጅ የተፈጠረው አላህን እንዲያመልኩ፣ በጽድቅ እንዲኖሩ እና በምድር ላይ የእሱ ወኪል (ኻሊፋ) ሆኖ እንዲያገለግል ነው። አላህ በቁርኣኑ ላይ፡

ይላል።

ጌታህም ለመላእክት፡ እኔ በምድር ላይ ምትኮችን አደርጋለሁ (ከሓሊፋ) ባለ ጊዜ (አስታውስ)። (ሱረቱል በቀራህ 2፡30)። የአላህ ኪታቦች ለሥነ ምግባራዊ ኑሮ፣ ለግል እድገት እና ለመንፈሳዊ እድገት ፍኖተ ካርታ በማቅረብ ይህንን ዓላማ እንዴት ማከናወን እንደሚቻል መመሪያ ይሰጣሉ። ህይወት ፈተና እንደሆነች ያስተምራሉ፡ የስኬት መንገዱም ለአላህ ፍቃድ በመገዛት፣ በቅንነት በመኖር እና ለግልም ሆነ ለህብረተሰብ መሻሻል በመታገል ላይ ነው።

7. የነቢይነት እና የመገለጥ ቀጣይነት፡ የአላህን መጽሐፍት ማገናኘት

የአላህ መጽሃፍቶች ውስጥ ካሉት በጣም አስገዳጅ ገጽታዎች አንዱ በነብይነት እና በመለኮታዊ መገለጥ ውስጥ ያለው ቀጣይነት ጽንሰሀሳብ ነው። ይህ ቀጣይነት የሚያመለክተው ከአዳም ዘመን ጀምሮ እስከ መጨረሻው ነቢይ መሐመድ ድረስ በተለያዩ ነቢያት የተላኩ መልእክቶች የሰውን ልጅ ለመምራት የታሰበ የአንድ መለኮታዊ እቅድ አካል መሆናቸውን ነው። እያንዳንዱ መጽሐፍ በተወሰነ ታሪካዊ አውድ ውስጥ ተገልጧል እና የየራሱን ማህበረሰብ መንፈሳዊ እና ሥነ ምግባራዊ ፍላጎቶችን ይዳስሳል። ነገር ግን ሁሉም የአላህ ኪታቦች በማእከላዊ ጭብጦቻቸው የተሳሰሩ ናቸው፣ የአላህን አንድነት (ተውሂድ)፣ የሞራል ስነምግባርን፣ ፍትህን፣ ተጠያቂነትን እና የህይወት አላማን የሚያጠናክሩ ናቸው።

ቁርዓን እንደ መጨረሻው መገለጥ የቀደሙት ቅዱሳት መጻሕፍት እና ነቢያቶች ሚና ላይ በማንፀባረቅ እስልምና አዲስ ሀይማኖት ሳይሆን ቀጣይ እና የመጨረሻ መደምደሚያ መሆኑን ያረጋግጣል።ከመጀመሪያው ሰው ከአዳም ጀምሮ የጀመረ የአንድ አምላክ ትውፊት። ይህ የትንቢታዊ ቀጣይነት ጽንሰሀሳብ ሰፊውን የመለኮታዊ መገለጥ ጭብጥ እና ከሰው ልጅ ጋር ያለውን ግንኙነት ለመረዳት አስፈላጊ ነው። እያንዳንዱ ነቢይ የተላኩት በአላህ እና በሰው ልጆች መካከል ያለውን ቃልኪዳን እንደገና ለማቋቋም ሲሆን ይህም ሰዎችን ለፈጣሪያቸው እና ለሌላው ያላቸውን ግዴታ በማሳሰብ ነው። በዚህ ተከታታይ የነብያት እና የቅዱሳት መጽሃፍት አማካይነት፣ ከዚህ በፊት በነበሩ ሃይማኖታዊ ተግባራት ውስጥ ሾልከው የገቡ ስህተቶችን ለማስተካከል አላህ ያለማቋረጥ መመሪያ ይሰጣል።

8. የመለኮታዊ መመሪያ ሁለንተናዊነት

የአላህ መፃህፍት የመለኮታዊ መመሪያን አጽናፈ ሰማይ አፅንዖት ይሰጣሉ፣ ይህም የአላህ እዝነት እና ለሰው ልጆች ያለው አሳቢነት ከጂኦግራፊያዊ፣ ከዘር እና ጊዜያዊ ድንበሮች የሚያልፍ መሆኑን ያሳያሉ። ቁርኣን በታሪክ ውስጥ ነቢያት ወደ እያንዳንዱ ሕዝብና ማኅበረሰብ እንደተላኩ በግልጽ ይናገራል፡ “ለሕዝብም ሁሉ መልክተኛ አላቸው።” (ሱራ ዩኑስ 10፡47)። ይህ የሚያሳየው የተውሂድ፣ የምግባር እና የጽድቅ መልእክት ለየትኛውም ሕዝብና ቦታ ሳይሆን ለሰው ልጆች ሁሉ የታሰበ መሆኑን ነው። በቁርኣን ውስጥ፣ ነቢዩ ሙሐመድ ለዓለማት ሁሉ እዝነት (ሱራ አልአንቢያ 21፡107) ተደርገው ተገልጸዋል፣ ይህም መልእክታቸው ሁሉን አቀፍ ነው የሚለውን ሃሳብ ያጠናክራል። እንደ ተውራት እና ወንጌል ያሉ ቀደምት መገለጦች ለተወሰኑ ማህበረሰቦች በዋነኛነት ለእስራኤላውያን እስልምና ቁርኣንን የሚመለከተው ለሰው ዘር ሁሉ የመጨረሻ እና ሁለንተናዊ መገለጥ ነው። ይህ የአለማቀፋዊነት ፅንሰሀሳብ እስልምና የመጀመሪያ ሃይማኖት ነው የሚለውን የእስልምና እምነት የሚያንፀባርቅ ሲሆን ይህም ሁሉም ነብያት በየአካባቢያቸው በተለያየ መልኩ ያስተማሩትን ነው።

ኦሪት ለእስራኤል ልጆች (ባኒ እስራኤል) በነቢዩ ሙሴ በኩል ተገለጠላቸው፣ እና እስራኤላውያንን በመንፈሳዊ እና ጊዜያዊ ተግዳሮቶች ለመምራት እንደ አጠቃላይ የህግ እና የሞራል ህግ ሆኖ አገልግሏል። ነገር ግን፣ ኦሪት ብቸኛ ቃል ኪዳን እንድትሆን ፈጽሞ አልተፈጠረችም፤ ዓለም አቀፋዊ የፍትህ፣ ሥነ ምግባር እና ለእግዚአብሔር መሰጠት ያለው መልእክት ሁሉንም ሰው ይመለከታል። በነቢዩ በኢየሱስ በኩል የተላለፈው ወንጌልም የአንድ አምላክ አምላክነት እና የሥነ ምግባርን መርሆች አጽንቷል፣ ነገር ግን በተለይ ለአይሁድ ሕዝብ ከቀደምት አስተምህሮዎች ያፈነገጡትን እንዲያስተካክሉ እና እንዲያርሙ ተነግሮ ነበር።

9. የሰዎች ተጠያቂነት እና ነፃ ፈቃድ ጭብጥ

በአላህ መጽሐፍት ውስጥ የሚገኘው ሌላው ወሳኝ ጭብጥ የሰው ልጅ ተጠያቂነት ያለፍላጎት ነው። ሁሉም የሰው ልጆች መንገዳቸውን የመምረጥ አቅም ተሰጥቷቸዋል፣ እናም በዚህ ምርጫ ለድርጊታቸው ተጠያቂነት ይመጣል። በእያንዳንዱ የአላህ ኪታቦች ውስጥ ይህ ሃሳብ ማዕከላዊ ነው፡ ግለሰቦች ለስራዎቻቸው ተጠያቂ ናቸው እና በመጨረሻም በምርጫቸው በአላህ ይፈርዳሉ።

ቁርዓን ይህንን መርህ ያለማቋረጥ አፅንዖት ይሰጣል፣ አማኞች ለድርጊታቸው እና ውጤታቸው እንዲጠነቀቁ አጥብቆ ያሳስባል። አላህ እንዲህ ብሏል፡ “የአቶም ሚዛን መልካም የሠራ ሰው ያያል፣ የብናኝ ሚዛንም ከመጥፎ የሠራ ሰው ያያል” (ሱረቱዘልዘላህ 99፡78)። ይህ አንቀጽ የሚያመለክተው በአላህ ፍርድ ውስጥ ምንም ነገር የማይዘነጋ መሆኑን ነው። መልካምም ሆነ መጥፎ ሥራ ትንሹም ቢሆን ይጠየቃል። የግለሰብ ተጠያቂነት መልእክት በቀደምት የአላህ ኪታቦችም ውስጥ የሚያልፍ ተደጋጋሚ ጭብጥ ነው።

ቶራህ ይህንን የሰው ልጅ ተጠያቂነት ጭብጥ በእስራኤላውያን ትረካ ውስጥ አስቀምጧል። በኦሪት ውስጥ የተመዘገቡት ተደጋጋሚ የመታዘዝ፣ ያለመታዘዝ፣ የቅጣት እና የመቤዠት ዑደቶች የሰው ልጅ በተግባራቸው መለኮታዊ ሞገስን ወይም ቅሬታን ያመጣል የሚለውን ሃሳብ ያጎላል። እስራኤላውያን ከግብፅ መውጣታቸውና ከዚያ በኋላ በምድረ በዳ ሲንከራተቱ የሚገልጸው ትረካ ታማኝነት እና በመለኮታዊ ትእዛዛት ላይ ማመፅ የሚያስከትለውን መዘዝ ያሳያል።

በወንጌል ውስጥ፣ ኢየሱስ ስለ ከሞት በኋላ ስላለው ህይወት እና ስለ ፍርድ ቀን አስተምሯል፣ እሱም እያንዳንዱ ሰው ለሰራው ስራ ተጠያቂ ይሆናል። በታዋቂው የበግ እና የፍየል ምሳሌ የማቴዎስ ወንጌል ምሳሌ (ማቴዎስ 25፡3146) ኢየሱስ ስለ መጨረሻው ፍርድ ተናግሯል፣ እነዚህም ግለሰቦች በሌሎች ላይ በተለይም በድሆች እና በድሆች ላይ በሚያደርጉት አያያዝ ላይ ተመስርቶ ፍርድ ይሰጣል። ይህ አስተምህሮ አማኞች እምነታቸውን በጽድቅ ተግባር መምራት እንዳለባቸው አጽንኦት ይሰጣል፣ ምክንያቱም የመጨረሻ እጣ ፈንታቸው ለአላህ የሞራል መመሪያ በሚሰጡት ምላሽ ላይ ነው።

10. የጽድቅ እና የመንፈሳዊ ንጽህና ጥሪ

ሁሉም የአላህ መጽሃፍት አማኞች መንፈሳዊ ንጽሕናን እና ጽድቅን እንዲያደርጉ ያበረታታሉ። በእነዚህ ጥቅሶች ውስጥ የሚሰጠው መመሪያ ውጫዊ ሕጎችን ስለመከተል ብቻ ሳይሆን ውስጣዊ ታማኝነትንና የሥነ ምግባር ንጹሕ አቋምን ስለማሳደግም ጭምር ነው። ይህ በውጫዊ ድርጊቶች እና በውስጣዊ መንፈሳዊነት መካከል ያለው ሚዛን ለመለኮታዊ መልእክት ማዕከላዊ ነው እናም በሁሉም ቅዱሳት መጻሕፍት ውስጥ ይንጸባረቃል።

በቁርዓን ውስጥ፣ አላህ ለውጫዊ ፅድቅ (የሸሪዓን ወይም የመለኮታዊ ህግን ትእዛዛት በመከተል) እና የውስጥ ንፅህናን (ታዝኪያህ) ያለማቋረጥ ጥሪ ያደርጋል። ይህ ሚዛኑ በቁርኣን አንቀፅ ላይ ተገልጿል፡ “እርሱ ነፍሱን ያጠራ፣ የጌታውንም ስም ያነሳና የሰገደ በእርግጥ ተሳካለት።(ሱረቱአዕላ 87፡1415)። እዚህ ያለው አጽንዖት ነፍስን በማንጻት እና በመደበኛ የአምልኮ ሥርዓቶች ላይ ነው. በተመሳሳይ፣ ቁርኣን ፅድቅ የአምልኮ ሥርዓቶችን መከተል ብቻ ሳይሆን ለአላህ ያለን ጥልቅ ቁርጠኝነት እና ስነምግባር ባህሪ መሆኑን ቁርኣን አበክሮ ይናገራል።

ይህ የመንፈሳዊ ንጽህና ጽንሰሀሳብ በቶራሃንድ ወንጌል ውስጥም ይታያል። በኦሪት ውስጥ ስለ አካላዊ እና ሥነሥርዓታዊ ንጽህና ብዙ ሕጎች አሉ, ነገር ግን እነዚህ ብዙውን ጊዜ ከውጫዊ ሥነሥርዓቶች በላይ በሆኑ የሞራል ትምህርቶች የታጀቡ ናቸው. “አምላክህን እግዚአብሔርን በፍጹም ልብህ በፍጹምም ነፍስህ በፍጹምም ኃይልህ ውደድ” (ዘዳ. 5) ይህም ቅን አምልኮ አስፈላጊነትን ያሳያል።

ወንጌል በተጨማሪም ውስጣዊ ንጽህናን እና ጽድቅን ያጎላል። ኢየሱስ ተከታዮቹ በልብ ንጽህናና በእውነተኛ እምነት አስፈላጊነት ላይ እንዲያተኩሩ ደጋግሞ ይጠይቃቸዋል። ኢየሱስ በተራራ ስብከቱ ላይ፡ “ልበ ንጹሖች ብፁዓን ናቸው እግዚአብሔርን ያዩታልና” (ማቴዎስ 5፡8) አስተምሯል። ይህ ትምህርት የመንፈሳዊ ንፅህናን አስፈላጊነት ያጎላል፣ እሱም ከውጫዊ የእምነት መግለጫዎች ጋር አብሮ መጎልበት አለበት። መዝሙረ ዳዊትም ይህንን የመለኮታዊ መመሪያ መሪ ሃሳብ እንደ ብርሃን ያንጸባርቃሉ። በመዝሙር 27፡1 ላይ ዳዊት “እግዚአብሔር ብርሃኔና መድኃኒቴ ነው፤ የሚያስፈራኝ ማን ነው?” ብሏል። ይህ አንቀጽ የአላህ መመሪያ የጥንካሬ እና የጥበቃ ምንጭ ነው የሚለውን እምነት የሚገልጽ ሲሆን አማኞች ያለ ፍርሃትና ያለ ጥርጣሬ የህይወት ፈተናዎችን እንዲጋፈጡ ያስችላቸዋል።

ማጠቃለያ፡ የአላህ መጽሃፍት የተዋሃደ መልእክት

የአላህ ኪታቦች—ተውራት፣ መዝሙራት፣ ኢንጂል ወይም ቁርኣን—የአላህን አንድነት(ተውሂድ)፣ የአምልኮን አስፈላጊነት፣ ስነምግባራዊ እና ስነምግባርን፣ ማህበራዊ ፍትህን፣ የሰውን ልጅ ተጠያቂነት የሚያጎላ አንድ ወጥ መልእክት አቅርበዋል። ፣ ንስሐ እና መለኮታዊ ምሕረት። እነዚህ መለኮታዊ መገለጦች ለግለሰቦች እና ማህበረሰቦች ሁሉን አቀፍ መመሪያ ይሰጣሉ፣ ወደ መንፈሳዊ ፍጻሜ፣ ማህበራዊ ስምምነት እና የመጨረሻ መዳን መንገድ ይሰጣሉ።

የእነዚህ ቅዱሳት መጻሕፍት አስኳል ሰዎች የተፈጠሩት አላህን እንዲያመልኩ እና በአምላካዊ መመሪያው መሠረት እንዲኖሩ ነው የሚል እምነት ነው። በአላህ መጽሃፍት ውስጥ ያለው መልእክት ወጥነት ያለው የነቢይነት ቀጣይነት እና የአላህ እዝነት እና ለሰው ልጆች ሁሉ ያለውን አሳቢነት አጉልቶ ያሳያል። የፅድቅ፣ የፍትህ እና የተጠያቂነት ማእከላዊ ጭብጦች በእያንዳንዱ ዘመን እና ለሁሉም ሰዎች ጠቃሚ የሆኑ ጊዜ የማይሽራቸው መርሆዎች ሆነው ያገለግላሉ።

ቁርዓን እንደ መጨረሻው መገለጥ በቀደሙት ቅዱሳት መጻሕፍት ውስጥ የተነገሩትን መልእክቶች አረጋግጦ ያጠናቅቃል፣ ይህም አላህን ደስ የሚያሰኘውን ሕይወት ለመምራት አጠቃላይ መመሪያን ይሰጣል። አማኞች የአላህን እዝነት እና ምህረት ያለማቋረጥ እየፈለጉ የፍትህ፣ የርህራሄ እና የጽድቅ እሴቶችን እንዲያከብሩ ይጠይቃሉ። በመጨረሻም የአላህ መጽሃፍቶች በቅርቢቱም ሆነ በወዲያኛው ዓለም ስኬትን ለማግኘት ፍኖተ ካርታ ይሰጣሉ። አማኞችን ዓላማቸውን ያስታውሳሉ፣ በሥነ ምግባራዊ እና በመንፈሳዊ የህይወት ፈተናዎች ውስጥ ይመራሉ፣ እና ቀጥተኛውን መንገድ ለሚከተሉ ዘላለማዊ ሽልማትን ይሰጣሉ። በአላህ መጽሃፎች ወጥ እና አንድነት ባለው መልእክት የሰው ልጅ የአላህን ታላቅነት እንዲያውቅ፣ በፍትሃዊነት እንዲኖር እና ከፈጣሪ ጋር ጥልቅ ግንኙነት ለመፍጠር እንዲጥር ተጠርቷል።